Meghadutam

Description

శ్రీరామచన్దాయ నమః

అమృతసన్దేశః

(మేఘ భూమికా)

శ్రీమద్భారతవేదాధ్వసముద్ధరణదీక్షితౌ | వన్డే శ్రీశఙ్కరాచార్య కాళిదాసకవీశ్వరౌ ॥

సంస్కృతవాఙ్మయవ్యోమములే ద్వావేవ మహానుభావా సూర్యచక్రమసావివ విరాజేతే. ప్రథమః శ్రీ శఙ్కరభగవత్పాదాచార్యో ద్వితీయః కాళిదాసమహాకవిః. యథా శ్రీ శఙ్కరభగవత్పాదాచార్యో 'జగద్గురు' రితి స్తూయతే తథా శ్రీకాళిదాసమహాకవి: 'కవికులగురు'రితి గీయతే. యథా శ్రీశఙ్కరభగవత్పాదః శ్రుతిస్మృతిపురాణాలయస్సన్ ప్రస్థానత్రయభాష్యకర్త సరసకవితా కుశలస్తథా కాళిదాసో మహాకావ్యకర్తాపి వేదశాస్త్రపురాణేషూద్దణపక్షితః.

ఇయాంస్తు విశేషః - యథా శ్రీశఙ్కరాచార్యః కవితాకళాం వివిధదేవతాభక్తిమార్గ ప్రచారా ప్రయుజే తథా కాళిదాసః శాస్త్రపాణిత్యం సాహిత్యప్రచారాయ వినియుజ్కే. యథానన్తర శఙ్కరాచార్యవిరచితాని కానిచిద్వేదాన్తప్రకరణాని దేవతాస్తోత్రాణి చాదిశఙ్కరాచార్యనామ్నా ప్రథితాని తథానన్తరకాళిదాసకృతాని కానిచిత్కావ్యాని శాస్త్రాణి చాద్యకాళిదాసనామ్నా ప్రచలితాని. అనయోరుభయోరపి దేశ - కాల - గ్రన్థరచనాదికం సర్వం సంస్కృత వాఙ్మయేతి హాసే వివాదగ్రస్తమభవత్. తత్ర శ్రీశఙ్కరభగవత్పాదానం దేశ - కాల - గ్రన్ధరచనాదికమధి కృత్యా భాషాయాం శఙ్కరవిజయముఖే తత్త్వబోధపీఠికాయాం చ సంస్కృతభాషాయామ్ మహాభారతకణ్ణకోద్ధారే చ వివేచితమస్మాభిః. అత్ర కాళిదాసస్య దేశ - కాల - గ్రన్ధరచనాదిక ముద్దిశ్య కిష్చోత్ స్తూయ.

'కవిశిరోమణి'రితి 'కవికులతిలక' ఇతి 'కవికులకమలదివాకర' ఇతి 'కవికులకుముద

సుధాకర' ఇతి 'కవికులచకోరచక్ర' ఇతి 'కవికులపరమేశ్వర' ఇతి 'కవికులగురు'రితి 'రససుధార్ణవకర్ణధార' ఇతి ప్రసిద్ధిం గతస్య కాళిదాసస్య నామ కస్య వా కర్ణకుహరం న ప్రవిశతి సదక్షరకుక్షిషు భారతీయేషు. ఆ కుమారమ్ ప్రసిద్ధం ఖలు కాళిదాసస్య యశః. అనన్తరకాలికాః సర్వే పి కవయస్తమ్ మహాకవిమ్ ముక్తకణ్ణమ్ ప్రశశంసుః. తథాహి

ప్రశంసాపరమ్పరా

శ్లో॥ పురా కవీనాం గణనా ప్రస కనిష్టికాధిష్ఠితకాళిదాసా | అద్యాపి తత్తుల్యక వేరభావానామికా సారవతీ బభూవ ॥.............

శ్రీరామచన్దాయ నమః అమృతసన్దేశః (మేఘ భూమికా) శ్రీమద్భారతవేదాధ్వసముద్ధరణదీక్షితౌ | వన్డే శ్రీశఙ్కరాచార్య కాళిదాసకవీశ్వరౌ ॥ సంస్కృతవాఙ్మయవ్యోమములే ద్వావేవ మహానుభావా సూర్యచక్రమసావివ విరాజేతే. ప్రథమః శ్రీ శఙ్కరభగవత్పాదాచార్యో ద్వితీయః కాళిదాసమహాకవిః. యథా శ్రీ శఙ్కరభగవత్పాదాచార్యో 'జగద్గురు' రితి స్తూయతే తథా శ్రీకాళిదాసమహాకవి: 'కవికులగురు'రితి గీయతే. యథా శ్రీశఙ్కరభగవత్పాదః శ్రుతిస్మృతిపురాణాలయస్సన్ ప్రస్థానత్రయభాష్యకర్త సరసకవితా కుశలస్తథా కాళిదాసో మహాకావ్యకర్తాపి వేదశాస్త్రపురాణేషూద్దణపక్షితః. ఇయాంస్తు విశేషః - యథా శ్రీశఙ్కరాచార్యః కవితాకళాం వివిధదేవతాభక్తిమార్గ ప్రచారా ప్రయుజే తథా కాళిదాసః శాస్త్రపాణిత్యం సాహిత్యప్రచారాయ వినియుజ్కే. యథానన్తర శఙ్కరాచార్యవిరచితాని కానిచిద్వేదాన్తప్రకరణాని దేవతాస్తోత్రాణి చాదిశఙ్కరాచార్యనామ్నా ప్రథితాని తథానన్తరకాళిదాసకృతాని కానిచిత్కావ్యాని శాస్త్రాణి చాద్యకాళిదాసనామ్నా ప్రచలితాని. అనయోరుభయోరపి దేశ - కాల - గ్రన్థరచనాదికం సర్వం సంస్కృత వాఙ్మయేతి హాసే వివాదగ్రస్తమభవత్. తత్ర శ్రీశఙ్కరభగవత్పాదానం దేశ - కాల - గ్రన్ధరచనాదికమధి కృత్యా భాషాయాం శఙ్కరవిజయముఖే తత్త్వబోధపీఠికాయాం చ సంస్కృతభాషాయామ్ మహాభారతకణ్ణకోద్ధారే చ వివేచితమస్మాభిః. అత్ర కాళిదాసస్య దేశ - కాల - గ్రన్ధరచనాదిక ముద్దిశ్య కిష్చోత్ స్తూయ. 'కవిశిరోమణి'రితి 'కవికులతిలక' ఇతి 'కవికులకమలదివాకర' ఇతి 'కవికులకుముద సుధాకర' ఇతి 'కవికులచకోరచక్ర' ఇతి 'కవికులపరమేశ్వర' ఇతి 'కవికులగురు'రితి 'రససుధార్ణవకర్ణధార' ఇతి ప్రసిద్ధిం గతస్య కాళిదాసస్య నామ కస్య వా కర్ణకుహరం న ప్రవిశతి సదక్షరకుక్షిషు భారతీయేషు. ఆ కుమారమ్ ప్రసిద్ధం ఖలు కాళిదాసస్య యశః. అనన్తరకాలికాః సర్వే పి కవయస్తమ్ మహాకవిమ్ ముక్తకణ్ణమ్ ప్రశశంసుః. తథాహి ప్రశంసాపరమ్పరా శ్లో॥ పురా కవీనాం గణనా ప్రస కనిష్టికాధిష్ఠితకాళిదాసా | అద్యాపి తత్తుల్యక వేరభావానామికా సారవతీ బభూవ ॥.............